In 2001/2002 höb ich de Lièrgank Limburgs gevolgd dat georganiseerd woord door ’t Veldeke en de Provincie Limburg. Sinds dae tied is de leefde veur de Limburgse Taal nog groater gewore.
Alle tekste die hiej gesjreve zint in de Limburgse taal, zint ofwaal door michzelf gesjreve ofwaal vertaald door mich op verzeuk van diverse luuj die ’t Limburgs wille oetdrage, meh ( nog ) neet de sjuuste sjriefwieze of interesse höbbe um Nederlandstalige tekste um te zètte nao ’t Limburgs.
Wat kènste hiej verwachte? Vertalinge van ’t Nederlands nao ’t Limburgs o.a. euver ’n Hölsberger dae in ’t zunneke gezat woord en Gedachtenisprintjes in ’t Nederlands die ich vertaald höb nao ’t Limburgs in dichvorm; Limburgse gedichte en verhaole en neet ’t minste: mien eige column in “De Hulsberger” es gastredacteur. Hiej-in höb ich 31 kièr gesjreve euver:
“… dan sjief mer plat!!!“
Hiejónger mien ièsjte gepubliceerd berich in ’t maondblaad “De Hulsberger” dat, wie kènt ’t ouch angesj, euver de Limburgse Taal geit.
De redactie van “de Hulsberger” haet mich gevraog um ’n sjtökske euver ’t Limburgs te sjrieve nao aanleiding van de button die ze mèt carnaval höbbe oetgedeild. Reigelmaotig waer ich gevraogd veur de sjuuste Limburgse sjriefwieze en veural zoa rónd carnaval. Hiël af en toe óntsjteit d’r ‘n discussie mer meistal wurd de tekst waal aangenómme. In eker geval wil ich hiej kort oetlègke wie ’t noe ech zit mèt ós Limburgs.
In 2001 sjtóng in de Limburger ’n sjtökske gesjreve vanoet de Provins dat ze same mèt ’t Veldeke, kandidate zóchte um deil te numme aan Liërgank Limburgs. Dit iësjte project veur ‘t Limburgs doerde ’n gans sjoaljaor, wo de Limburgse sjpelling, grammatica, literatuur en de gesjiedenis in behandeld woord, mèt aafsjleting van ‘n exame. De colleges woorte gegaeve door de “Limburgse Streektaalfunctionaris” en professors van versjillende universiteite oet gans Nederland. Hiej höb ich aan deilgenómme en maog mich vanaaf dae tied “Ambassadeur van de Limburgse taal” neume. Dit hilt in dat ich ’t Limburgs deen oet te drage en luuj help mèt o.a. de Limburgse sjriefwieze.
Noe huër ich uch al dinke: “Limburgs is toch ’n dialect en gein taal?” Of: “Jao, mer hiej in Limburg kalle veer toch alleneij angesj, wie wilse dat noe good kènne sjrieve?” Vanaaf 14 fibberwari 1997 is ‘t Limburgs erkènd es sjtreektaal volges ’t “Europees Handvest voor Streek- en Minderheidstalen”. In Nederland zint d’r 3 dialectgroepe die erkènd zin es “niet-Nederlandse streektaal”: Fries, Limburgs en Nedersaksisch; umtot de taalvariant gein dialect is van ’t Nederlands en ’t van oudshaer al gekald wurd (’t Nederlands sjient zelfs aafgeleid te zin van ’t Limburgs). In taegesjtèlling tot ’t Fries maog ’t Limburgs neet gekaoze waere es sjtandaardtaal, dat blief Nederlands. Daonaeve is de euverheid verplich um de taal aan te modige.
En dan de sjpelling mèt zoavöäl dialecte hiej in ós en ‘t Belgisch Limburg. De Limburgse taal mak gebroek van gans angere klanke es ’t Nederlands. Um die oet te sjrieve voldeit ‘t Nederlands gesjrif neet en haet de “Vereniging Veldeke Limburg” zich hiej jaorelank in verdeept: De Veldekesjpelling. Door dizze sjpelling is in 2003 de “Spelling 2003 voor de Limburgse Dialecten” óntwikkeld op verzeuk van de “Raod veur ’t Limburgs” en kènt toegepas waere op alle Limburgse dialecten. Wat hilt dat noe in? Óngeach welk dialect gekald wurd, wo emes woont en welke weurd gebroek waere, de sjpelling van ‘n klank wurd euveral ‘t zelfde gesjreve. ’t Veurdeil hievan is dat ekerein ’t dialect van alle sjtreke kènt laeze (en missjien oug begriepe es ’t hel op gezag wurd).
Veurbeelde van anger weurd:
– schaar: sjiër – sjeer – scheer …
– stroop: sjroap – kruutje – zeem …
– handen: heng – han – jatte …
– enz.
Veurbeelde klank en sjriefwieze:
– paal: paol (neet: oa)
– oor: oar (soms: ouch oea)
– veel: vöäl (neet: eu)
– heb: höb (neet: u)
– graag: gaer (neet: ea)
– leren: lière (klemtoon op e)
– geliënde (slepende verbinding)
ICH BÈN ‘NE ECHTE HÖLSBERGER vs ICH BIN INNE ECHTE HULSBERGER
– ben: bèn (neet: bin)
– een: ‘n(e) (neet: inne – aug gein unne = ui)
– Hulsberger: Hölsberger
De Hulsberger – jaargang 1 – editie 2 – april 2016
Wil ste mië weite euver de Limburgse sjpelling, kiek dan bv op Limburgse Sjpelling of op de Wikipedia: Sjepllingssjpiekpagina!
